آنزیم های کبدی و عوامل مؤثر بر آن

آنزیم‌های کبدی نقش بسیار مهمی در فعالیت‌های بیوشیمیایی کبد دارند و در حفظ سلامت و عملکرد مناسب این عضو حیاتی بدن تأثیرگذارند. در این مقاله، به بررسی نقش و عملکرد آنزیم‌های کبدی و عواملی که بر فعالیت آنها تأثیر می‌گذارند، می‌پردازیم.

آنزیم‌های کبدی:

الف. آنزیم‌های آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و آسپارتات آمینوترانسفراز (AST): این آنزیم‌ها نقش مهمی در فرایند تبدیل آمینو اسیدها به نیتروژن نوترکیب و در تشکیل انرژی در کبد دارند. افزایش سطح این آنزیم‌ها در آزمایشات خونی ممکن است نشان‌دهنده وجود آسیب در کبد باشد.

ب. آنزیم‌های آلکالین فسفاتاز (ALP) و گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT): این آنزیم‌ها در فرایندهای مرتبط با جریان صفراوی و ترکیب صفراوی در کبد نقش دارند. افزایش سطح آنزیم‌های ALP و GGT ممکن است به وجود بیماری‌های صفراوی، تنگی مجرای صفراوی، یا آسیب کبدی اشاره کند.

عوامل مؤثر بر آنزیم‌های کبدی:

الف. بیماری‌های کبدی: بیماری‌هایی مانند هپاتیت و سیروز کبد باعث افزایش سطح آنزیم‌های کبدی در خون می‌شوند. این افزایش نشان‌دهنده وجود التهاب و آسیب در کبد است.

ب. داروها و مواد مخدر: برخی داروها و مواد مخدر می‌توانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر فعالیت آنزیم‌های کبد متأثر شوند. مثلاً برخی داروها ممکن است سمیت های کبدی ایجاد کنند و منجر به افزایش سطح آنزیم‌های کبدی گردند.

ج. عوامل محیطی: عوامل محیطی مانند مواد شیمیایی موجود در هوا، آب، یا غذا می‌توانند بر عملکرد آنزیم‌های کبدی تأثیر بگذارند و باعث افزایش سطح آنزیم‌ها در خون شوند.

د. عوامل ژنتیکی: برخی از آنزیم‌های کبدی تحت تأثیر ژنتیک قرار دارند. تغییرات در ژنتیک می‌توانند باعث تغییر در فعالیت آنزیم‌های کبدی شده و سطح آنها را تحت تأثیر قرار دهند.

همچنین، عواملی مانند سن، جنسیت، و وضعیت هورمونی نیز می‌توانند تأثیرگذار بر فعالیت آنزیم‌های کبدی باشند.

آزمایشات خونی برای بررسی سطح آنزیم‌های کبدی چگونه انجام می‌شوند؟

برای بررسی سطح آنزیم‌های کبدی، معمولاً از آزمایشات خونی خاصی استفاده می‌شود. دو آزمایش خونی متداول برای ارزیابی سطح آنزیم‌های کبدی عبارتند از:

1. آلانین آمینوترانسفراز (ALT) یا آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) آزمایش: این آزمایش‌ها برای اندازه‌گیری سطح آنزیم‌های ALT و AST در خون انجام می‌شوند. نمونه خونی از بیمار گرفته می‌شود و سپس در آزمایشگاه به بررسی سطح این آنزیم‌ها پرداخته می‌شود. سطح بالا این آنزیم‌ها ممکن است نشان‌دهنده آسیب در کبد باشد.
2. آلکالین فسفاتاز (ALP) و گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT) آزمایش: این آزمایش‌ها نیز برای اندازه‌گیری سطح آنزیم‌های ALP و GGT در خون استفاده می‌شوند. سطح بالا این آنزیم‌ها ممکن است نشان‌دهنده وجود بیماری‌های صفراوی، تنگی مجرای صفراوی یا آسیب کبدی باشد.

برای انجام این آزمایش‌ها، ابتدا پزشک این آزمایش ها را برای شما درخواست می دهد. سپس نمونه خون توسط تکنسین های آزمایشگاه گرفته می‌شود و در آنجا تحت تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. نتایج آزمایش به پزشک شما گزارش داده می‌شود و او می‌تواند براساس آنها وضعیت کبد شما را ارزیابی کند و در صورت لزوم، تشخیص و درمان مناسب را تعیین کند.

مهم است بدانید که تفسیر نتایج آزمایشات خونی برای بررسی سطح آنزیم‌های کبدی توسط پزشک انجام می‌شود و او می‌تواند شما را به طور دقیق راهنمایی کند و توضیحات لازم را در این زمینه ارائه دهد.

چه عواملی می‌توانند باعث افزایش سطح آنزیم‌های کبدی در خون شوند؟

افزایش سطح آنزیم‌های کبدی در خون می‌تواند به علت مجموعه‌ای از عوامل باشد. در زیر تعدادی از این عوامل را بررسی می‌کنیم:

آسیب کبدی: آسیبی به کبد مانند التهاب، چربی زیاد در کبد (چربی‌زدایی)، عفونت هپاتیتی، سیروز کبدی، تروما یا آسیب ناشی از مصرف مواد مخدر و الکل می‌تواند منجر به افزایش سطح آنزیم‌های کبدی در خون شود.

عوامل دارویی: مصرف برخی داروها می‌تواند سبب افزایش سطح آنزیم‌های کبدی شود. به عنوان مثال، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)، استاتین‌ها (داروهای کاهنده کلسترول)، آنتی‌بیوتیک‌ها، ضد اختلالات روانی، ضد قارچ‌ها و برخی مکمل‌ها ممکن است این تأثیر را داشته باشند.

عوامل عفونی: برخی عفونت‌ها مانند هپاتیت ویروسی و عفونت‌های دیگر می‌توانند منجر به افزایش سطح آنزیم‌های کبدی در خون شوند.

عوامل مرتبط با صفرا: تنگی مجرای صفراوی، سنگ صفراوی، التهاب مجرای صفراوی و سایر مشکلات صفراوی ممکن است باعث افزایش سطح آنزیم‌های کبدی شوند.

عوامل متابولیک: برخی بیماری‌های متابولیک مانند بیماری‌های متابولیک کبدی و نقص آنزیمی می‌توانند به افزایش سطح آنزیم‌های کبدی در خون منجر شوند.

سایر عوامل: عوامل دیگری مانند ژنتیک، چاقی، دیابت، استفاده از مواد مخدر و الکل، نقص تغذیه و تمرکز زیاد آهن در بدن نیز ممکن است تأثیری در افزایش سطح آنزیم‌های کبدی داشته باشند.

مهم است بدانید که برای تشخیص دقیق علت افزایش سطح آنزیم‌های کبدی در خون، نیاز است که یک پزشک متخصص مورد معاینه قرار گیرید و آزمایش های لازم را انجام دهید. او می‌تواند علت افزایش را تشخیص داده و درمان مناسب را برای شما تجویز کند.

عواملی که می‌توانند منجر به افزایش سطح آنزیم‌های کبدی در خون شوند، عبارتند از:

التهاب کبد: بیماری‌هایی مانند هپاتیت ویروسی (نوع A، B، C و غیره) و هپاتیت غیرویروسی ناشی از عدم تطابق خون، مصرف الکل، چربی زیاد در کبد و سایر عوامل می‌توانند باعث افزایش آنزیم‌های کبدی شوند.

سنگ صفراوی: وجود سنگ در مجرای صفراوی می‌تواند باعث تنگی و انسداد مجرای صفراوی شده و سطح آنزیم‌های کبدی را افزایش دهد.

چربی زیاد در کبد (چربی‌زدایی): افزایش چربی در کبد (ناشی از چاقی، دیابت، مصرف الکل، مقاومت به انسولین و غیره) می‌تواند به عوامل التهابی و آسیب کبدی منجر شده و سطح آنزیم‌های کبدی را افزایش دهد.

داروها: برخی داروها می‌توانند تأثیر مستقیم یا غیرمستقیمی بر روی کبد داشته باشند و سطح آنزیم‌های کبدی را بالا ببرند. به عنوان مثال، استاتین‌ها (مثل سیمواستاتین)، آنتی‌بیوتیک‌ها، ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی (مانند آسپرین و ایبوپروفن) و برخی ضدافسردگی‌ها از جمله این دسته قرار می‌گیرند.

بیماری‌های صفراوی: بیماری‌هایی مانند تنگی مجرای صفراوی و التهاب مجاری می‌توانند باعث افزایش سطح آنزیم‌های کبدی در خون شوند.

بیماری‌های متابولیک: برخی بیماری‌های متابولیک مانند همواچرون، بیماری ویلسون، نقص‌های آلفا-1 آنتی تریپسین و سندرم ژیلبرت ممکن است باعث افزایش سطح آنزیم‌های کبدی شوند.

عوامل دیگر: عواملی مانند ژنتیک (بیماری‌های مورگان، ویلسون و غیره)، استئوپوروز، سوء تغذیه و اضافه وزن نیز می‌توانند به افزایش سطح آنزیم‌های کبدی در خون منجر شوند.

نتیجه‌گیری:

آنزیم‌های کبدی نقش حیاتی در عملکرد صحیح کبد و حفظ سلامت آن دارند. افزایش یا کاهش سطح آنزیم‌های کبدی می‌تواند نشان‌دهنده وجود اختلالات کبدی یا تغییرات در بدن باشد. بررسی سطح آنزیم‌های کبدی در آزمایشات خونی می‌تواند به پزشکان کمک کند تا وضعیت کبد را ارزیابی کنند و در صورت لزوم، تشخیص و درمان بیماری‌های مرتبط با کبد را انجام دهند. همچنین، اصلاح عوامل مؤثر بر فعالیت آنزیم‌های کبدی می‌تواند به حفظ سلامت و کاهش خطر بروز بیماری‌های کبدی کمک کند.